📌 1. Transfer Fiyatlandırması Nedir?
📌 Transfer fiyatlandırması, birbiriyle ilişkili olan şirketler veya kişiler arasında mal, hizmet, gayrimaddi hak gibi varlıkların alım-satımı sırasında belirlenen fiyatın, emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde belirlenmesini ifade eder.
✔ Amaç, ilişkili kişiler arasında piyasa koşullarına aykırı fiyat belirleyerek vergi matrahını aşındırmanın ve kâr kaydırmanın önüne geçmektir.
✔ 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinde düzenlenmiştir.
🚨 Örnek:
Türkiye’de faaliyet gösteren bir şirket, yurt dışındaki grup şirketinden piyasa değerinin çok altında hammadde alırsa, bu transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilebilir.
📌 2. Emsallere Uygunluk İlkesi Nedir?
📌 Emsallere uygunluk ilkesi, ilişkili kişiler arasında gerçekleştirilen işlemlerde uygulanan fiyatın, aynı veya benzer koşullarda ilişkili olmayan kişilere uygulanacak fiyatlara uygun olması gerektiğini ifade eder.
✔ Şirketler, transfer fiyatlarını belirlerken piyasa koşullarına uygun hareket etmek zorundadır.
🚨 Örnek:
Bir şirket, grup dışındaki tedarikçiden 100 TL’ye aldığı ürünü, grup içi başka bir şirkete 50 TL’ye satıyorsa, bu durum emsallere uygun değildir.
📌 3. Transfer Fiyatlandırması Hangi İşlemleri Kapsar?
📌 Transfer fiyatlandırması uygulaması, ilişkili kişilerle yapılan tüm işlemleri kapsar.
✔ Mal alım-satımı,
✔ Hizmet alım-satımı,
✔ Gayrimaddi hak devri (patent, marka hakkı),
✔ Finansman hizmetleri (grup içi kredi, borçlanma),
✔ İkame yöneticilik hizmetleri,
✔ Ortak maliyet paylaşımı gibi işlemler transfer fiyatlandırması kapsamında değerlendirilir.
📌 4. İlişkili Kişi Kimdir?
📌 İlişkili kişi, vergi mükellefinin;
| İlişkili Kişi Kapsamı | Açıklama |
|---|---|
| Ortakları | Sermaye veya yönetim açısından doğrudan veya dolaylı etkiye sahip kişiler. |
| Yönetim Kontrolüne Sahip Kişiler | Şirketin yönetiminde veya denetiminde söz sahibi olanlar. |
| Aynı Gruba Bağlı Diğer Şirketler (Grup İçi) | Yurt içinde veya yurt dışında aynı gruba bağlı diğer firmalar. |
| Eş ve Çocuklar | Mükellefin eşi, çocukları ve üçüncü dereceye kadar akrabaları. |
🚨 Örnek:
Bir şirketin ortağının eşi adına kayıtlı bir firmaya yapılan mal satışı da ilişkili kişi kapsamında değerlendirilir.
📌 5. Transfer Fiyatlandırması Kapsamına Giren İşlem Türleri
| İşlem Türü | Örnek |
|---|---|
| Mal Alım ve Satışı | Grup şirketine piyasa değerinin altında mal satışı. |
| Hizmet Alım ve Satışı | Grup şirketinden yüksek fiyata danışmanlık hizmeti alınması. |
| Gayrimaddi Haklar | Marka, patent gibi hakların emsallerin çok altında kiraya verilmesi. |
| Finansman İşlemleri | Grup şirketine faizsiz veya düşük faizli kredi verilmesi. |
| İkame Yönetim Hizmetleri | Ana şirketin, bağlı şirketlerin yönetim işlerini yürütmesi ve bunun için yüksek bedel talep etmesi. |
| Ortak Gider Paylaşımı | Grup şirketleri arasında ortak kullanılan hizmetlerin maliyet paylaşımı. |
🚨 Örnek:
Bir holding, yurt dışındaki bağlı şirketine piyasa değerinin çok altında marka hakkı devrederse, bu işlem transfer fiyatlandırmasına tabidir.
📌 6. Transfer Fiyatlandırmasında Uygulanan Yöntemler
📌 Emsallere uygunluk ilkesinin tespiti için kullanılan yöntemler:
| Yöntem | Açıklama |
|---|---|
| Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi | İlişkili ve ilişkisiz taraflara uygulanan fiyatların karşılaştırılması. |
| Maliyet Artı Yöntemi | Maliyet üzerine emsal bir kâr marjı eklenerek fiyat tespiti. |
| Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi | Ürünün ilişkisiz kişiye satıldığı fiyat üzerinden geriye gidilerek fiyat tespiti. |
| Kâr Bölüşüm Yöntemi | Tarafların işlemden elde ettiği toplam kazancın, fonksiyon ve risk dağılımına göre bölüşümü. |
| İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi | İşlemin satış karı, maliyet kârı gibi oranlarının emsallerle karşılaştırılması. |
🚨 Örnek:
Bir şirket, grup şirketine sattığı malda, maliyetin %10 fazlası kâr marjı uyguluyorsa, bu “maliyet artı yöntemi”ne örnek olur.
📌 7. Transfer Fiyatlandırması Raporlama Yükümlülüğü
📌 Kurumsal vergi mükellefleri, ilişkili kişilerle yaptıkları işlemler için Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlamak zorundadır.
✔ Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu, vergi beyannamesinin ekinde sunulur.
✔ Çok uluslu işletme grupları için Ülke Bazlı Raporlama yükümlülüğü de bulunmaktadır.
🚨 Örnek:
Yıllık cirosu 500 milyon TL’yi aşan bir şirket, ilişkili kişilerle yaptığı işlemleri detaylı raporlamak zorundadır.
📌 8. Transfer Fiyatlandırmasında Riskler ve Cezalar
📌 Transfer fiyatlandırmasında yapılan hatalar veya eksiklikler sonucunda şu riskler ortaya çıkabilir:
✔ Eksik beyan nedeniyle vergi ziyaı cezası.
✔ Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı tespiti.
✔ Çifte vergilendirme riski.
✔ Uluslararası denetimlere tabi tutulma.
🚨 Örnek:
Bir şirket, grup içi düşük fiyatla satış yaptığı için matrah farkı tespit edilir ve geriye dönük KDV ile Kurumlar Vergisi tarhiyatı yapılır.
📌 9. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Transfer fiyatlandırması hangi işlemleri kapsar?
📌 Mal, hizmet, gayrimaddi hak, finansman gibi işlemleri kapsar.
🔹 İlişkili kişi kimdir?
📌 Ortaklar, yönetim kurulu üyeleri, grup şirketleri, eş ve çocuklar.
🔹 Transfer fiyatlandırması raporu zorunlu mu?
📌 Kurumlar vergisi mükellefleri için zorunludur.
🔹 Transfer fiyatlandırmasında emsal bedel nedir?
📌 İlişkili olmayan taraflar arasında uygulanan piyasa fiyatıdır.
🔹 Transfer fiyatlandırmasında ceza var mı?
📌 Evet, örtülü kazanç dağıtımı sayılırsa vergi ziyaı cezası uygulanır.
Bir yanıt yazın