📌 Giriş
İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların iş kazalarına ve meslek hastalıklarına karşı korunmasını sağlamak amacıyla işverenlere ve çalışanlara yükümlülükler getiren bir hukuk dalıdır. İşverenler, işyerlerinde güvenli bir çalışma ortamı oluşturmakla yükümlüyken, çalışanlar da kendilerine sağlanan güvenlik kurallarına uymak zorundadır.
📌 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işverenin ve çalışanın sorumluluklarını düzenler ve ihlaller için idari ve cezai yaptırımlar öngörür.
Bu makalede, İSG hukukunun temel ilkeleri, işveren ve çalışanların yükümlülükleri, iş kazaları ve meslek hastalıkları durumunda hukuki süreçler ve iş sağlığı güvenliği ihlallerinde uygulanacak cezai yaptırımlar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 İş sağlığı ve güvenliği hukuku, işyerlerinde çalışanların güvenliğini sağlamak için alınması gereken önlemleri ve bu önlemlerin ihlali halinde uygulanacak hukuki yaptırımları belirleyen hukuk dalıdır.
✔ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK), işyerlerinde güvenlik standartlarını belirler.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu, işçi-işveren ilişkileri çerçevesinde İSG ile ilgili yükümlülükleri düzenler.
✔ 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, iş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili hükümler içerir.
📌 Örnek: Bir inşaat firması, çalışanlarına gerekli güvenlik ekipmanlarını sağlamazsa ve bir çalışan iş kazası geçirirse, işveren hem maddi hem de cezai sorumlulukla karşı karşıya kalabilir.
📌 Önemli Not: İş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uymayan işyerleri, ciddi para cezaları ve iş durdurma yaptırımları ile karşılaşabilir.
📌 İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Yükümlülükleri
📌 İşveren, çalışanlarının sağlığını ve güvenliğini korumak için bazı temel yükümlülüklere sahiptir.
✔ 1️⃣ Risk Değerlendirmesi Yapma Zorunluluğu
- İşveren, işyerinde olası tehlikeleri belirlemeli ve risk değerlendirme raporları hazırlamalıdır.
✔ 2️⃣ İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme
- Çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliği konusunda düzenli eğitimler verilmelidir.
✔ 3️⃣ Kişisel Koruyucu Donanım Sağlama
- Çalışanlara baret, eldiven, gözlük gibi gerekli koruyucu ekipmanlar temin edilmelidir.
✔ 4️⃣ İş Kazalarını ve Meslek Hastalıklarını Bildirme
- İşveren, meydana gelen iş kazalarını en geç 3 gün içinde SGK’ya bildirmek zorundadır.
📌 Örnek: Bir fabrika, çalışanlarına düzenli iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermezse ve iş kazası meydana gelirse, işveren hukuki sorumlulukla karşı karşıya kalabilir.
📌 Önemli Not: İşyerlerinde güvenlik önlemlerinin eksik olması, hem idari para cezalarına hem de iş kazası durumunda cezai sorumluluğa yol açabilir.
📌 Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Hakları ve Sorumlulukları
📌 Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği konusunda belirli haklara sahip olduğu gibi bazı yükümlülükleri de bulunmaktadır.
✔ 1️⃣ Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
- Çalışanlar, hayati tehlike oluşturan bir durum varsa, işverenden önlem almasını talep edebilir.
- Eğer önlem alınmazsa, çalışan işi bırakabilir.
✔ 2️⃣ İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uymak
- Çalışanlar, verilen güvenlik eğitimlerine uymak ve kişisel koruyucu donanımları kullanmak zorundadır.
✔ 3️⃣ İş Kazalarını ve Tehlikeleri Bildirme
- Çalışanlar, iş kazalarını veya olası tehlikeleri işverenlerine bildirmekle yükümlüdür.
📌 Örnek: Bir maden işçisi, patlayıcı maddelerin güvenli şekilde saklanmadığını fark ederse, durumu işverene bildirerek önlem alınmasını talep edebilir.
📌 Önemli Not: İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan çalışanlar da disiplin cezası alabilir veya işten çıkarılabilir.
📌 İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Durumunda Hukuki Süreçler
📌 İş kazaları ve meslek hastalıkları meydana geldiğinde izlenmesi gereken hukuki süreçler şunlardır:
✔ 1️⃣ İş Kazası Bildirimi
- İşveren, iş kazasını 3 gün içinde SGK’ya bildirmek zorundadır.
- Çalışan da iş kazası yaşarsa SGK’ya başvurabilir.
✔ 2️⃣ İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminat Davası
- İş kazası geçiren işçi veya ailesi, maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
✔ 3️⃣ Ceza Soruşturması
- İş kazası veya meslek hastalığı, işverenin ihmali nedeniyle meydana gelmişse, işveren hakkında ceza davası açılabilir.
📌 Örnek: Bir fabrika işçisi, yeterli güvenlik önlemi alınmadığı için yaralanırsa, hem işvereni şikayet edebilir hem de tazminat davası açabilir.
📌 Önemli Not: İş kazası sonucu ölüm meydana gelirse, işveren hakkında taksirle ölüme sebebiyet verme suçu nedeniyle hapis cezası uygulanabilir.
📌 İş Sağlığı ve Güvenliği İhlallerinde İdari ve Cezai Yaptırımlar
📌 İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan işverenler ve çalışanlar idari ve cezai yaptırımlarla karşılaşabilir.
✔ 1️⃣ İdari Para Cezaları
- İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almayan işyerlerine 100.000 TL’ye kadar para cezası verilebilir.
✔ 2️⃣ İşin Durdurulması
- Ağır ihmal durumlarında, işyeri faaliyetleri geçici olarak durdurulabilir.
✔ 3️⃣ Hapis Cezası
- İşverenin ağır ihmali nedeniyle bir işçi hayatını kaybederse, işverene 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
📌 Örnek: Güvenlik önlemleri alınmayan bir inşaatta iş kazası yaşanırsa, işveren hem tazminat ödemek hem de para cezası almak zorunda kalabilir.
📌 Önemli Not: İş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmazsa, sadece maddi kayıplar değil, cezai sorumluluklar da doğabilir.
Bir yanıt yazın