📌 Giriş
İş sözleşmelerinin geçerli bir sebep olmadan veya kanunlara aykırı şekilde sona erdirilmesi haksız fesih olarak kabul edilir. Haksız fesih durumunda işçi kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilirken, işveren de belirli tazminat taleplerinde bulunabilir. Ayrıca, işe iade davaları ve manevi tazminat talepleri de gündeme gelebilir.
📌 4857 sayılı İş Kanunu, iş güvencesi ve fesih süreçleri konusunda işçiyi koruyucu hükümler içermektedir.
Bu makalede, haksız fesih kavramı, işveren ve işçi açısından hukuki sonuçları, tazminat türleri ve haksız fesih sonrası hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Haksız Fesih Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Haksız fesih, iş sözleşmesinin geçerli veya haklı bir sebep olmadan sona erdirilmesidir.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 18-21, iş güvencesi ve fesih süreçlerini düzenler.
✔ 1475 sayılı İş Kanunu madde 14, kıdem tazminatı hakkını belirler.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu, işveren ve işçinin karşılıklı haklarını düzenler.
📌 Örnek: Bir işveren, işçisini performans değerlendirmesi yapmadan ve savunmasını almadan işten çıkarırsa, bu durum haksız fesih olarak değerlendirilebilir.
📌 Önemli Not: Haksız fesih durumunda işçi, iş mahkemesine başvurarak tazminat talebinde bulunabilir veya işe iade davası açabilir.
📌 İşveren Tarafından Haksız Fesih ve İşçinin Hakları
📌 İşveren, işçiyi haklı bir sebep olmadan işten çıkarırsa, işçi belirli haklara sahip olur.
✔ 1️⃣ İşe İade Davası Açma Hakkı
- İş Kanunu’na göre en az 6 ay kıdemi olan ve 30’dan fazla çalışanı bulunan işyerlerinde çalışan işçiler, işten çıkarılmaları durumunda işe iade davası açabilir.
✔ 2️⃣ Kıdem ve İhbar Tazminatı Talebi
- İşçi, işyerinde en az 1 yıl çalıştıysa kıdem tazminatına hak kazanır.
- İhbar tazminatı, işçiye önceden haber verilmeden işten çıkarılması halinde ödenir.
✔ 3️⃣ Boşta Geçen Süre Ücreti
- İşe iade davasını kazanan işçiye, 4 aya kadar boşta geçen sürenin ücreti ödenir.
📌 Örnek: 5 yıldır çalışan bir işçi, geçerli sebep gösterilmeden işten çıkarıldığında kıdem ve ihbar tazminatı alabilir.
📌 Önemli Not: İşçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde işe iade davası açmazsa bu hakkını kaybeder.
📌 İşçi Tarafından Haksız Fesih ve İşverenin Hakları
📌 İşçi, iş sözleşmesini haksız yere feshederse işverenin bazı talepleri olabilir.
✔ 1️⃣ İhbar Tazminatı Talebi
- İşçi, haklı bir neden olmaksızın işten ayrılırsa, işverene ihbar süresi kadar ücret ödemek zorundadır.
✔ 2️⃣ İşverenin Maddi ve Manevi Tazminat Talebi
- İşçi, işyerine zarar vererek ayrıldıysa veya sözleşme gereği belirli bir süre çalışmak zorundayken istifa ettiyse, işveren tazminat davası açabilir.
✔ 3️⃣ Rekabet Yasağı ve Ticari Sırların Korunması
- İşçi, rekabet yasağı sözleşmesi imzaladıysa, rakip bir firmada çalışamaz.
📌 Örnek: Bir çalışan, işyerinde kritik bir projede çalışırken ani bir kararla işten ayrıldığında işveren, ihbar süresine uymadığı için tazminat talep edebilir.
📌 Önemli Not: İşçiler, haklı bir sebep olmadan işten ayrıldıklarında bazı hukuki yaptırımlarla karşılaşabilir.
📌 Haksız Fesih Tazminat Türleri
📌 Haksız fesih sonucunda işçiye ödenebilecek tazminatlar şunlardır:
1️⃣ Kıdem Tazminatı
✔ En az 1 yıl çalışan işçiler hak kazanır.
✔ Her yıl için 30 günlük brüt maaş tutarında hesaplanır.
📌 Örnek: 10 yıl çalışan bir işçi, işten haksız yere çıkarıldığında 10 aylık maaşı kadar kıdem tazminatı alabilir.
2️⃣ İhbar Tazminatı
✔ İşveren veya işçi, ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa karşı tarafa ödenir.
| Çalışma Süresi | İhbar Süresi |
|---|---|
| 6 aydan az | 2 hafta |
| 6 ay – 1,5 yıl | 4 hafta |
| 1,5 yıl – 3 yıl | 6 hafta |
| 3 yıldan fazla | 8 hafta |
📌 Örnek: 2 yıldır çalışan bir işçi, ihbarsız işten çıkarıldığında 6 haftalık maaşı kadar tazminat alabilir.
📌 Haksız Fesih Sonrası Hukuki Süreç ve Dava Yolları
📌 İşçi, haksız fesih karşısında aşağıdaki hukuki yolları izleyebilir:
✔ 1️⃣ Zorunlu Arabuluculuk Süreci
- İşe iade veya tazminat talebi için öncelikle arabulucuya başvurulmalıdır.
✔ 2️⃣ İşe İade Davası Açma
- İşçi, işten çıkarıldıktan sonra 30 gün içinde iş mahkemesine dava açmalıdır.
✔ 3️⃣ Tazminat Davası Açma
- İşçi, 5 yıl içinde iş mahkemesinde tazminat davası açabilir.
📌 Örnek: Haksız yere çıkarılan bir çalışan, önce arabulucuya başvurur. Arabuluculukta anlaşma sağlanmazsa iş mahkemesine dava açarak kıdem ve ihbar tazminatı talep edebilir.
📌 Önemli Not: İş mahkemesi süreci ortalama 6 ay – 1 yıl sürebilir.
Bir yanıt yazın