Fatura düzenleme yükümlülüğü, ticari hayatta hem vergi kanunları hem de ticaret hukuku açısından önem taşıyan temel bir sorumluluktur. İşletmelerin ticari faaliyetlerinden kaynaklanan mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin faturaları belirlenen yasal süre içinde düzenlemesi gerekmektedir. Yasal süresi içerisinde fatura düzenlenmemesi durumunda, işletmeler ciddi hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.

Bu makalemizde, fatura düzenleme yükümlülüğünün hukuki temeli, yasal düzenlemeler, süreler ve fatura düzenlenmemesinin hukuki sonuçlarını kapsamlı olarak ele alacağız.

Fatura Nedir ve Neden Önemlidir?

Fatura; satılan mal veya hizmetin cinsini, miktarını, fiyatını ve toplam tutarını gösteren, satıcı tarafından düzenlenen ve yasal olarak zorunlu olan bir ticari belgedir. Fatura, taraflar arasında yapılan işlemi belgeler ve muhasebe kayıtlarının temelini oluşturur. Aynı zamanda faturalar, vergilendirme açısından da önemlidir ve KDV, gelir vergisi ya da kurumlar vergisi hesaplamalarında kullanılmaktadır.

Fatura Düzenlemenin Yasal Dayanağı Nedir?

Fatura düzenleme yükümlülüğü temel olarak aşağıdaki mevzuat hükümlerine dayanır:

• Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 229 ve devamı maddeleri,
• Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 21,
• Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) madde 34 ve madde 54.

Bu yasal düzenlemelere göre, işletmeler ticari faaliyetlerinden kaynaklanan mal teslimleri ve hizmet ifaları için zamanında ve doğru şekilde fatura düzenlemek zorundadır.

Fatura Düzenleme Süresi Nedir?

Faturaların düzenlenme süresi Vergi Usul Kanunu’nun 231. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre;

• Mal teslimlerinde, malın teslim tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde,
• Hizmet ifalarında ise hizmetin tamamlandığı tarihten itibaren en geç 7 gün içinde fatura düzenlenmesi zorunludur.

Eğer taraflar arasında süreklilik gösteren bir hizmet varsa, ay sonunda veya takip eden ayın ilk 7 günü içerisinde toplu fatura düzenlenebilir.

Yasal Süresi İçerisinde Fatura Düzenlenmemesinin Hukuki Sonuçları Nelerdir?

Yasal süresi içerisinde fatura düzenlenmemesi halinde aşağıdaki hukuki sonuçlarla karşılaşılır:

1. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Cezai Yaptırımlar

Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesine göre, fatura düzenlenmemesi veya süresi dışında düzenlenmesi halinde işletmeye “özel usulsüzlük cezası” uygulanır. Bu ceza faturanın tutarına göre değil, sabit olarak belirlenmiştir. 2024 yılı itibarıyla;

• Birinci sınıf tüccar ve serbest meslek erbabı için 2.200 TL (yıllık güncellenmektedir),
• İkinci sınıf tüccarlar için ise 1.100 TL ceza uygulanmaktadır.

Tekrar edilmesi durumunda ise ceza tutarları artabilmektedir.

2. KDV İndirimi Yönünden Sonuçlar

Faturanın zamanında düzenlenmemesi durumunda, alıcı taraf açısından Katma Değer Vergisi indirim hakkının kullanımı konusunda problemler yaşanabilir. Geç düzenlenen faturaların KDV’sinin indirimi konusunda vergi incelemelerinde uyuşmazlık doğabilir.

3. Muhasebe ve Defter Kayıtlarında Uyumsuzluk

Geç düzenlenen faturalar nedeniyle, işletmelerin muhasebe kayıtlarında tutarsızlıklar ve uyumsuzluklar meydana gelebilir. Bu durum muhasebe denetimlerinde, vergi incelemelerinde veya olası uyuşmazlıklarda işletmeler için risk yaratır.

4. Ticari Uyuşmazlıklarda Delil Niteliğinin Zayıflaması

Faturanın zamanında düzenlenmemesi, ticari uyuşmazlıklarda delil niteliğinin zayıflamasına ve ispat sorunlarına yol açabilir. Bu da hak kayıplarına neden olabilir.

Geç Düzenlenen Faturalar Kabul Edilir Mi?

Yasal süre dışında düzenlenen faturalar hukuken geçersiz değildir, ancak bu durum işletme için yukarıda belirtilen cezai ve vergisel riskleri ortaya çıkarır. Vergi denetimlerinde özellikle geç düzenlenen faturalar, inceleme konusu yapılmakta ve vergi idaresi tarafından ek inceleme ve sorgulamalara tabi tutulabilmektedir.

Yasal Süresi İçerisinde Fatura Düzenlenmemesi Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Faturaların düzenlenmesinde yasal süre kaçırılmışsa işletmelerin aşağıdaki adımları uygulaması önerilir:

• Fatura mümkün olan en kısa sürede düzenlenmeli,
• Muhasebe kayıtlarında açık ve net olarak gecikmenin nedeni belirtilmeli,
• Vergi cezalarının oluşması durumunda, vergi dairelerine süresi içinde ödeme veya uzlaşma yollarına başvurulmalı.

Yasal Süre İçerisinde Fatura Düzenlenmemesine İlişkin Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşletmeler, faturaların süresi içinde düzenlenmesini sağlamak için şu hususlara dikkat etmelidir:

• İş süreçlerini takip eden sistematik ve düzenli bir muhasebe yönetimi oluşturulmalı,
• Muhasebe ve faturalandırma süreçleri dijital ortamda takip edilmeli,
• Faturaların takibi için gerekli personel eğitimi verilmeli,
• Özellikle mal teslimi veya hizmet ifalarının ardından 7 günlük süre titizlikle takip edilmeli ve buna ilişkin prosedürler netleştirilmelidir.

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Fatura düzenleme süresi kaç gündür?
   Mal teslimi veya hizmet ifasından itibaren en geç 7 gündür.
2. Geç düzenlenen faturanın cezası nedir?
   2024 itibarıyla birinci sınıf tüccarlar için 2.200 TL, ikinci sınıf tüccarlar için 1.100 TL özel usulsüzlük cezasıdır.
3. Geç düzenlenen fatura geçerli midir?
   Evet, geçerlidir ancak cezai yaptırımlara tabidir.
4. Fatura düzenlememe suç mudur?
   Doğrudan suç değildir ancak Vergi Usul Kanunu açısından özel usulsüzlük cezası ile yaptırıma tabidir.
5. Geç düzenlenen faturanın KDV’si indirilebilir mi?
   İndirilebilir ancak vergi denetiminde açıklama yapmak gerekebilir.
6. Yasal süresinde düzenlenmeyen faturalar için ne yapılmalıdır?
   Geç olsa da fatura düzenlenmeli ve muhasebede gecikme nedeni belirtilmelidir.
7. Geç düzenlenen faturalar ticari uyuşmazlıklarda kullanılabilir mi?
   Evet, ancak zamanında düzenlenen faturalara göre ispat gücü daha zayıftır.
8. Geç düzenlenen faturaların muhasebe kayıtları nasıl yapılmalıdır?
   Geç düzenlendiği belirtilerek muhasebe kayıtlarına işlenmeli ve açıkça ifade edilmelidir.
9. Yasal fatura düzenleme süresi hafta sonuna denk gelirse ne olur?
   Süre takip eden ilk iş gününe kadar uzar.
10. Fatura düzenleme süresi nasıl hesaplanır?
    Mal teslim edildiği veya hizmet tamamlandığı tarihten itibaren 7 günlük süre içinde hesaplanır.