📌 Giriş
Ticari faaliyetlerin güvenli bir şekilde yürütülmesi için şirketler arasındaki iş ilişkilerinin yazılı ve hukuki bir zemine oturtulması gereklidir. Ticari sözleşmeler, iş dünyasında tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen en önemli araçlardan biridir. Yanlış hazırlanmış ya da eksik hükümler içeren bir sözleşme, taraflar için hukuki riskler ve ticari kayıplar doğurabilir.
📌 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), ticari sözleşmelerin hazırlanması ve geçerliliği ile ilgili kuralları belirler.
Bu makalede, sözleşme hukukunun temel ilkeleri, ticari sözleşmelerin hazırlanması, geçerlilik şartları, sözleşme ihlalleri ve uyuşmazlıkların çözüm yolları detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Sözleşme Hukuku Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Sözleşme hukuku, taraflar arasında yapılan anlaşmaların geçerliliğini, uygulanabilirliğini ve ihlali durumunda doğacak hukuki sonuçları düzenleyen hukuk dalıdır.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), sözleşmelerin hazırlanması, geçerliliği ve ihlali halinde uygulanacak yaptırımları düzenler.
✔ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), ticari sözleşmelerin ticari ilişkilerdeki bağlayıcılığını ve tarafların sorumluluklarını belirler.
✔ Arabuluculuk Kanunu ve Milletlerarası Tahkim Kanunu, sözleşme ihtilaflarında alternatif çözüm yollarını düzenler.
📌 Örnek: Bir inşaat firması ile malzeme tedarikçisi arasında yapılan mal alım sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu’na tabidir ve taraflar sözleşmeye uygun hareket etmek zorundadır.
📌 Önemli Not: Sözleşme yapma özgürlüğü esastır, ancak kanunlara ve kamu düzenine aykırı hükümler içeren sözleşmeler geçersiz sayılabilir.
📌 Ticari Sözleşmelerin Hazırlanması ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
📌 Ticari sözleşmelerin eksiksiz ve hukuki açıdan sağlam bir şekilde hazırlanması için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
✔ 1️⃣ Tarafların Kimlik Bilgileri Net Olmalıdır
- Şirketlerin ticaret unvanları, vergi numaraları ve yetkili temsilcileri açıkça belirtilmelidir.
✔ 2️⃣ Sözleşme Konusu Açıkça Tanımlanmalıdır
- Hizmetin veya malın ne olduğu, nasıl teslim edileceği ve hangi şartlarla sağlanacağı net olmalıdır.
✔ 3️⃣ Ödeme ve Teslim Şartları Belirtilmelidir
- Ödeme yöntemleri, vadeler, faiz oranları ve cezai şartlar detaylı olarak yazılmalıdır.
✔ 4️⃣ Fesih ve Uyuşmazlık Çözüm Maddeleri Eklenmelidir
- Tarafların anlaşmazlık yaşaması durumunda hangi yolların izleneceği (arabuluculuk, tahkim, dava vb.) belirtilmelidir.
📌 Örnek: Bir lojistik firması, taşımacılık hizmeti için yaptığı sözleşmeye, gecikmelerin nasıl telafi edileceğini ve tazminat şartlarını eklemelidir.
📌 Önemli Not: Belirsiz ifadeler içeren sözleşmeler, hukuki açıdan risk taşıdığı için net ve kesin hükümler içermelidir.
📌 Sözleşmelerin Geçerlilik Şartları ve Tarafların Hak ve Yükümlülükleri
📌 Bir sözleşmenin hukuki olarak geçerli olabilmesi için şu şartları taşıması gerekmektedir:
✔ 1️⃣ Tarafların Sözleşme Ehliyeti Olmalıdır
- Taraflar, fiil ehliyetine sahip olmalı ve sözleşme yapma yetkisine sahip olmalıdır.
✔ 2️⃣ Hukuka ve Ahlaka Uygun Olmalıdır
- Kanuna, kamu düzenine ve ahlaka aykırı sözleşmeler geçersiz sayılabilir.
✔ 3️⃣ İrade Beyanları Serbestçe Açıklanmalıdır
- Taraflar sözleşmeyi baskı, hata veya tehdit olmadan serbest iradeleriyle imzalamalıdır.
✔ 4️⃣ Belirli Bir Konuya ve Amaca Yönelik Olmalıdır
- Sözleşme konusu açıkça belirtilmeli ve hukuki olarak mümkün olmalıdır.
📌 Örnek: Bir ticari kredi sözleşmesi, bankanın kredi verme şartlarını ve işletmenin ödeme yükümlülüklerini net bir şekilde içermelidir.
📌 Önemli Not: Şirketler arasındaki sözleşmelerin noter onaylı olması zorunlu değildir, ancak büyük ölçekli işlemlerde noter tasdiki güvence sağlar.
📌 Ticari Sözleşme İhlali ve Yaptırımlar
📌 Sözleşme ihlali, taraflardan birinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkar ve hukuki yaptırımları beraberinde getirir.
✔ 1️⃣ Sözleşmeye Dayalı Tazminat Talepleri
- Sözleşmeyi ihlal eden taraf maddi ve manevi zararları tazmin etmekle yükümlüdür.
✔ 2️⃣ Cezai Şartın Uygulanması
- Taraflar sözleşmeye cezai şart ekleyerek, ihlal durumunda karşı tarafa belirli bir tazminat ödeme zorunluluğu getirebilir.
✔ 3️⃣ Sözleşmenin Feshi
- Ağır ihlallerde, sözleşme tek taraflı olarak feshedilebilir.
📌 Örnek: Bir firma, sipariş edilen malları zamanında teslim etmezse, alıcı firma sözleşmeye koyulan gecikme cezasını talep edebilir.
📌 Önemli Not: Sözleşmeye konulan cezai şartların makul seviyede olması gerekmektedir, aksi halde mahkeme tarafından iptal edilebilir.
📌 Sözleşme Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları: Arabuluculuk, Tahkim ve Dava Süreçleri
📌 Ticari sözleşmelerde çıkan uyuşmazlıkların çözümünde farklı hukuki yollar mevcuttur:
✔ 1️⃣ Arabuluculuk (Zorunlu Ticari Arabuluculuk)
- 1 Eylül 2023 itibarıyla ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir.
- Taraflar anlaşamazsa dava açılabilir.
✔ 2️⃣ Tahkim
- Mahkemeye gitmeden, özel hakemler aracılığıyla uyuşmazlık çözülebilir.
- ICC, ISTAC ve LCIA gibi tahkim merkezleri ticari tahkim sürecini yürütür.
✔ 3️⃣ Ticaret Mahkemesinde Dava Açma
- Eğer anlaşmazlık çözülemezse, ticaret mahkemesinde sözleşme ihlali nedeniyle tazminat davası açılabilir.
📌 Örnek: Bir firma, sözleşmede belirtilen teslim tarihine uymayan tedarikçisini mahkemeye vererek zararlarının karşılanmasını talep edebilir.
📌 Önemli Not: Sözleşmeye tahkim maddesi eklenmesi, dava süreçlerinin uzunluğunu önleyerek daha hızlı çözümler sunabilir.
Bir yanıt yazın