📌 1. Fazla Mesai (Fazla Çalışma) Nedir?
📌 Fazla mesai, işçilerin 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen haftalık çalışma süresi olan 45 saatin üzerinde çalıştırılması anlamına gelir.
✔ Haftalık çalışma süresi 45 saati aşarsa, aşan her saat fazla mesai olarak kabul edilir.
✔ İşçinin fazla mesai yapabilmesi için, işverenin kanuni yükümlülüklere uyması ve işçinin rızasını alması gerekir.
🚨 Örnek:
Bir işçi haftada 50 saat çalıştırılmışsa, 5 saati fazla mesai sayılır.
📌 2. Fazla Mesainin Yasal Dayanağı Nedir?
✔ 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi fazla mesaiyi düzenler.
✔ Fazla mesai karşılığında işçiye ya ücret ödenmesi ya da serbest zaman (izin) verilmesi gerekir.
📌 3. Fazla Mesai Yaptırmanın Yasal Sınırları Nelerdir?
| Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Haftalık Çalışma Süresi | 45 saat üzeri fazla mesai kabul edilir. |
| Günlük Çalışma Süresi Üst Sınırı | 11 saati aşamaz (Fazla mesai dâhil). |
| Yıllık Fazla Mesai Sınırı | 270 saati aşamaz. |
| İşçinin Onayı | İşçinin fazla mesai için yazılı onayı alınmalıdır. |
| Dinlenme Süresi | Günde en az 1 saat dinlenme hakkı verilmelidir. |
🚨 Örnek:
Bir işçi, haftada 45 saat çalıştıktan sonra yılda toplamda 270 saatten fazla fazla mesai yapamaz.
📌 4. Kimler Fazla Mesai Yaptırılamaz?
📌 İş Kanunu’na göre bazı gruplara fazla mesai yaptırılması yasaktır:
| Fazla Mesai Yaptırılamayanlar | Açıklama |
|---|---|
| 18 yaşından küçük işçiler | Çocuk ve genç işçilere fazla mesai yasaktır. |
| Hamile ve yeni doğum yapan işçiler | Sağlık durumları gözetildiği için fazla çalıştırılamaz. |
| Sağlık Raporu Alan İşçiler | Fazla çalışmaya uygun olmadıklarına dair raporu olan işçiler. |
| Kısmi Süreli Çalışanlar | Part-time çalışanlara fazla mesai uygulanamaz. |
🚨 Örnek:
Hamile olan bir işçiye, işveren fazla mesai yaptıramaz.
📌 5. İşverenin Fazla Mesai Konusunda Yükümlülükleri Nelerdir?
✅ 5.1. İşçinin Rızasını Almak
✔ İşveren, işçiden fazla mesai yapacağına dair yazılı onay almalıdır.
✔ Bu onay, iş sözleşmesi sırasında veya her yıl başında alınabilir.
🚨 Örnek:
İş sözleşmesine “İşçi, gerektiğinde fazla mesai yapmayı kabul eder” ibaresi eklenmişse, bu yeterli sayılabilir.
✅ 5.2. Ücret veya Serbest Zaman Verme
✔ Fazla mesai ücreti, normal çalışma ücretinin %50 fazlası olarak ödenmelidir.
✔ İşçi isterse, ücret yerine fazla mesai süresinin 1,5 katı kadar serbest zaman (izin) kullanabilir.
🚨 Örnek:
Saatlik ücreti 100 TL olan bir işçi, fazla mesai yaptığı her saat için 150 TL ücret alır veya 1 saat fazla mesai için 1,5 saat izin kullanır.
| Normal Ücret (Saatlik) | Fazla Mesai Ücreti (Saatlik) |
|---|---|
| 100 TL | 150 TL |
✅ 5.3. Çalışma Sürelerine Uymak
✔ İşveren, günlük 11 saatten fazla çalışmaya zorlayamaz.
✔ Haftalık toplam çalışma süresi fazla mesai dâhil 66 saati geçemez.
🚨 Örnek:
Bir işçi sabah 08.00’de işbaşı yapıp akşam 22.00’ye kadar çalıştırılıyorsa (14 saat), bu yasaya aykırıdır.
✅ 5.4. Yıllık 270 Saat Sınırını Aşmamak
✔ İşveren, işçiye yılda en fazla 270 saat fazla mesai yaptırabilir.
🚨 Örnek:
Ocak–Aralık arasında 270 saatten fazla fazla mesai yaptırılan işçi, işverene dava açabilir.
📌 6. Fazla Mesai Yaptırmanın İşveren Açısından Sonuçları
📌 İşveren, fazla mesai ile ilgili yükümlülükleri ihlal ederse, şu yaptırımlarla karşılaşabilir:
| İhlal | Sonuç |
|---|---|
| İşçinin rızası olmadan fazla mesai | İşçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. |
| Fazla mesai ücretinin ödenmemesi | İşçi dava açarak ücretini ve faizi talep edebilir. |
| 270 saat sınırının aşılması | İşçi fazla çalışmanın iptali için dava açabilir. |
| 11 saat sınırının aşılması | İş müfettişleri tarafından idari para cezası uygulanır. |
🚨 Örnek:
İşveren, 270 saat sınırını aşarsa işçi, fazla mesainin iptali için İş Mahkemesi’ne başvurabilir.
📌 7. Örnek Senaryo
Senaryo:
✔ Ahmet Bey, bir fabrikada çalışmaktadır.
✔ Haftada 60 saat çalıştırılmaktadır ve fazla mesai ücreti ödenmemektedir.
✔ Ahmet Bey, fazla mesai ücreti alacağı için İş Mahkemesi’ne dava açar ve geçmişe dönük 5 yıllık fazla mesai ücretini talep eder.
📌 8. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Fazla mesai ücreti ödenmezse ne yapmalıyım?
📌 İş Mahkemesi’ne başvurarak 5 yıl geriye dönük alacak davası açabilirsiniz.
🔹 Fazla mesai yapmaya zorlanabilir miyim?
📌 Hayır. Yazılı onayınız olmadan fazla mesai yaptıramazlar.
🔹 Fazla mesai yerine izin kullanabilir miyim?
📌 Evet. Fazla mesai sürenizin 1,5 katı kadar izin kullanabilirsiniz.
🔹 Fazla mesai ücreti ne kadar?
📌 Saatlik ücretinizin %50 fazlası ödenir.
🔹 Günlük çalışma süresi en fazla ne kadar olabilir?
📌 Ara dinlenmeler hariç 11 saat.
Bir yanıt yazın